باغ و عمارت رحیم‌آباد که قدمت آن به اواخر دوره قاجار می‌رسد به‌واسطه معماری زیبا و تالار آیینه آن چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند و تحسین بازدیدکنندگان را برمی‌انگیزد. باغ و عمارت رحیم‌آباد بيرجند به دليل معماري و تزئينات در ميان باغ‌های ايراني جايگاه ویژه‌ای دارد. اين مجموعه از باغ، عمارت، انبارهاي متعدد، حوض‌خانه، اتاق‌های خدمه، برج‌های نگهباني و... شکل‌گرفته است. عمارت اصلي اين باغ در 2 طبقه همکف شامل انبارها و بخش خدماتي است و طبقه اول عمارت هم شامل چند تالار وسيع و اتاق‌های متصل به يکديگر است. اصلی‌ترین بخش اين عمارت را تالار آينه آن تشکيل می‌دهد و عمده تزئينات به‌کاررفته در اتاق‌ها و تالارها، گچ‌بری و آینه‌کاری است. اين عمارت سال 1315 هـ. ق به‌فرمان اسماعیل‌خان احداث شد و به‌عنوان دارالحکومه مورداستفاده قرار گرفت.
اما این روزها تن این عمارت زیبا به‌واسطه ترک‌های بی‌شمار روی دیوارهای آن زخمی و نیازمند رسیدگی است تا دستان هنرمند کارشناسان و مرمت‌گران آثار تاریخی آن را رفع و زیبایی دو چندانی به آن هدیه کند چراکه این باغ و عمارت بخشی از هویت شهر بیرجند است.
از جاذبه‌های تاریخی شهرمان غافل شده‌ایم
رضا حسنی صفت عضو شورای شهر بیرجند نیز در این زمینه بیان کرد: متأسفانه از جاذبه‌های گردشگری شهرمان غافل شده‌ایم که این موضوع آسیب‌های متعددی به آن‌ها وارد کرده و برخی از بناهای تاریخی مشکلاتی پیداکرده‌اند.
او ادامه داد: بسیاری از جاذبه‌های گردشگری بیرجند را مورد بررسی و دقت قرار داده و درباره آن گزارش‌هایی تهیه کرده‌ام چراکه باغ شوکت‌آباد با یک سری مشکلات و باغ رحیم‌آباد با نوعی دیگر از آسیب‌ها روبه‌رو است.
عضو شورای شهر بیرجند افزود: اعضای شورای شهر باید مطالبه گری بیشتری از نهادهای ذی‌ربط چون میراث فرهنگی، اوقاف به‌عنوان متولی برخی از اماکن گردشگری و بنیاد مستضعفان به‌عنوان مالک عمارتی چون عمارت بهارستان در راستای کاهش آسیب‌ها به بناهای تاریخی، داشته باشند.
حسنی صفت یادآور شد: گاه در شورای شهر جلساتی پیرامون پیگیری مشکلات بناهای تاریخی و اماکن گردشگری می‌گذاریم ولی تبیین مسائل در حد گفت‌وگو و سخن باقی‌مانده و نتیجه عملی مشاهده نمی‌شود.
طرح استحکام‌بخشی عمارت رحیم‌آباد تهیه‌شده است
محمد جنتی فر، مدیر پایگاه باغ‌های تاریخی خراسان جنوبی در این زمینه گفت: کار آسیب‌شناسی باغ رحیم‌آباد انجام و طرح استحکام‌بخشی و مرمت آن نیز تهیه‌شده است.
او بیان کرد: بعد از تخصیص اعتبار (چه اعتبار استانی و چه ملی) کار مرمت و استحکام‌بخشی این عمارت قدیمی بیرجند و خراسان جنوبی را آغاز می‌کنیم.
مدیر پایگاه باغ‌های تاریخی خراسان جنوبی در زمینه اعتبار لازم برای مرمت و استحکام‌بخشی باغ و عمارت رحیم‌آباد ادامه داد: هزینه مقاوم‌سازی، مرمت و استحکام‌بخشی را نمی‌توان به‌صورت دقیق تعیین کرد چراکه در حین کار ممکن است هزینه‌های غیرقابل‌پیش‌بینی مطرح شود.
جنتی فر گفت: اما می‌توان این نکته را بیان کرد که برای آغاز کار مرمت و استحکام‌بخشی نیاز به ۳۰۰ میلیون تومان اعتبارداریم.
آسیب‌های وارده به علت گذر زمان رخ‌داده است
او درباره ترک خوردن برخی از دیوارهای عمارت رحیم‌آباد و آسیب بخشی از بنا، اظهار کرد: عمده این آسیب‌ها به علت گذر زمان رخ‌داده چون مدت‌ها است که این ساختمان کهنسال مورد مرمت و بازسازی قرار نگرفته است.
جنتی فر بیان کرد: از طرف دیگر در زمان استفاده و بهره‌برداری از این بنا در دوره‌های مختلف نیز بارگذاری زیادی بر روی آن صورت گرفته و همه این موارد باعث فشار زیاد و در نهایت آسیب به این عمارت زیبا شده است.
او ادامه داد: از طرف دیگر زمین بنا نیز زمین سست و شنی است که با رطوبت حجم گرفته و با کاهش رطوبت نشست پیدا می‌کند که این موارد نیز در آسیب رسیدن به ساختمان عمارت رحیم‌آباد تأثیرگذار است.
مدیر پایگاه باغ‌های تاریخی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه این عمارت و بنا به نگهداری مرتب نیاز دارد، یادآور شد: حتی اگر عمارت رحیم‌آباد را مرمت، بازسازی و مقاوم‌سازی کرده ولی نگهداری‌های بعدی صورت نگیرد بازهم باید انتظار آسیب‌ها را داشته باشیم.
